Text: Paul Stalder

Hesch du ds Inserat i dr Gärtnerzitig ou gseh?», frogt eines Tages em Franz si Frou. «Was für n’es Inserat?» «He, das wägere Gärtnerstell i re landwirtschaftleche Schuel im Bärner Oberland.»

«Warum meinsch? Hesch ds’Gfüehl, du wettisch wächsle? «Ja, was meinsch?, i weiss nid eso rächt.» «Los Franz, das chan i dir nid säge. Du muesch z’fride sii bi dir Arbeit. Mir si jetz zwöi Jahr da, u we du mi nach mim Gfüehl fragsch, so muess i dr säge, dass du wahrschinlech di Läbesstell no nid gfunge hesch. Es düecht mi, du sigsch nid ganz glücklech i dir Arbeit da.» Dr Franz sinnet nache. «Du hesch villicht nid ganz urächt. Lue, d’Arbeit sälber würd mir scho gfalle, ou ds Schaffe mit de Strafgfangene macht mir nid Problem. I ha aber z’Gfüehl, i sig brueflech fasch echli ufeme Abstellgleis. Sicher chan’i hie wärtvolli Arbeit leischte, aber es bruucht ou Chraft derzue, we me sich iisetzt u sech wott düresetze. I bi no jung u wett brueflech no chli witer cho. Ds Inserat, wo die Gärtnerstell mit Lehruftrag beschribt, isch drum verlockend. Sozäges e Morgeröti a mim Arbeitshimmel, e neui Useforderig a mis bruefleche Chönne.» «Aber Franz, du tuesch ja eso, wi we di Stell scho dini wär! Überleg dr das guet. Lue, i bi nid öpper, wo dir e Wächsel wott hingerha. Im Gägeteil! I dänke, ineluege i Straffvollzug isch sicher guet gsii für dii. Dernäbe gloubeni aber ou, dass du nid dr Typ bisch, wo dr Räschte vo sim Bruefsläbe in ere Strafanstalt cha verbringe. Du bisch eifach hie ou echli igsperrt u das vertreisch du nid guet. Du bruchsch dini Freiheit u oeppis anders sötti mir ou no berücksichtige: Üse Beni muess jetz de i Chindergarte. U we du im Sinn hesch, Stell z’wächsle, so wärs guet, wenn du das jetze no würdisch mache. Dr Franz nickt, ohni öppis druf z’säge. Er überleit sich die Sach guet i de kommende Tage. U schliesslech schickt er sis Berwärbigsschribe ab, bevor d’Frischt abglüffe isch. Es geit nid lang, überchunnt är Bricht u wird ufgforderet, sich ga vorzstelle. 

Es isch Winter gsii u es het gschneit, wo dr Franz u d’Lisa gäges Oberland zugfahre sii. Ds Dörfli überem Thunersee isch nid schwär gsi z’finge. Die landwirtschaftlechi Schuel, wo sich dr Franz het wölle ga vorstelle, hei si gfunge ohni lang z’sueche. Dr Diräkter, e grosse stattleche Maa, isch grad usem Schuelgebäude use cho, wo dr Franz u d’Lisa zuechegfahre sii. Die zwöi si usgstige, hei grüesst u sich vorgstellt. «Ja», seit dr Diräkter, «leider isch mi Frou chrank, wo bi dr Astellig ou cha mitrede. I ha es paarmal probiert, öich abztelefoniere, aber es het sich niemer gmäldet.» Mi isch du z’dritt zum Hus vom Diräkter gfahre. D’Frou isch für ds Vorstelligsgespräch ufgstande u het di zwöi gmuschteret. Z’Gspräch het nid lang duuret u dr Verlouf isch guet gsii. Ufgabe u Erwartige si vom Diräkterehepaar vorgstellt u offeni Froge beantwortet worde. Wo beidi Site keini Froge me hei gha, isch me ufbroche. Em Diräkter si Frou het sich sofort verabschidet u isch wider go lige. Dr Diräkter het du dene beide no dr Betrieb zeigt. «Er gäb de i de nächschte vierzäh Tag Bricht», verspricht er no bim Adie säge, u eso hei sie sich trennt. 

U jetze hets Warte agfange. Es het längi zwo Wuche gäh bis dr Bscheid du ändtlige cho isch. «Ja, mi heig sich für e Franz entschide», hets im Brief gheisse. «Ufe April chönn är afah. E Dienschtwohnig im Betrib sig bis denn o läär.» Isch das es Gfüehl gsii! Eigetlech isch es em Franz scho echli gleitig gange. Verleidet isch ihm d’Arbeit i dr Strafanstalt jo nid. Aber är u die ganzi Familie hei sich gfreut für i ds Bärner Oberland ds zieh. Wo dr Franz si Vorgsetzte informiert, het dä nume gnickt u gseit: «Schad, Herr Chäller, dir hättit ds Gspüri für mit üsne Lüt ds schaffe. Aber i verstoh nech guet. Mit emene Iifüehligsvermöge wärdet dir überall acho u o mit erwachsene Schüelerinne u Schüeler ke Mühe ha. I hätt euch aber gärn no echli lenger bhalte. Wo dr Franz d’Stell gkündet het gha, git er du si Entschluss bimene Gaffee ou a sini Mitarbeiter witer. Dr Ellebärger, wo ersch sit churzem zur Gruppe im Garte gstosse u gäng echli dr Wortfüehrer gsi isch, üsseret sich humorvoll, aber ganz verständnislos: «Geits euch eigetlech no? We mir i dere Bude es Arbeitsverhältnis hei müesse igah, so chöi mir nid eifach dr Dienscht quittiere, wenn es üs passt. Mir müesse dr ‹Arbeitsvertrag› ihalte. Eso muess das doch ou bi euch Pföhl (Ufsichtspersonal) sii. Heit dir nid sogar läbeslänglech?»

«Mol mol, dr Chäller het läbeslänglech», seit dr Langebärger bedächtig, «aber er isch e guete Pfohl. Mängisch han i bim Schaffe fasch z’Gfüehl übercho, i sig scho wieder dusse. Ersch wenn i am Mittag oder am Abe i d’Baragge cho bi, han i gmerkt, dass i jo eigetlech i dr Chischte bi. Chäller, dir heit rächt, dass dir euch witergmäldet heit. Dir heit eui Arbeit do inne guet, jo villicht mängisch fasch z’guet gmacht. Eui Guetmüetigkeit isch do u dert usgnützt worde u das würd ou i Zuekunft nid angersch sii. Luegit, ds’Klima da inne isch uf d’Lengi z’ruuch für euch u wär weiss, wie lang, dass es gange wär bis zum erschte Magegschwür. Göht nume, solang dir no gsung sit. Dernäbe verlüre mir hie e Pärson, wo es Gspüri het gha für üs u wär weiss, was nache chunnt. Aber ou üsi Zit geit vorbi, ob mit oder ohni euch.»

Es isch still worde, wo dr Langebärger schwigt. Do u dert het dr eint oder ander ds x-te mal mit em Löffeli im Gaffee grüehrt. Jetz hätt dr Franz schuderhaft gärn d’Gedanke gläse, wo i däm Ougeblick dür d’Chöpf vo sine Lüt gange sii. Aber er het z’tüeh gha mit sich sälber. Klar, siner Lüt, wo är Tag für Tag mit ne gschaffet het, hei ihm öppis bedütet. Ds Votum vom Langebärger het das dütlech usdrückt. Nume scho z’Verständnis für di jewiligi Situation het jedem einzelne wohlta. U de het er würklech probiert, eso z’schaffe u sich z’verhalte, wie das im normale Arbeitsläbe dr Fall isch. Dernäbe het är aber o sini Fähler gha. «Was mache mir de jetze?», fahrt dr Ellebärger, wo nie uf ds Mul gheit isch, witer. «Bi üs Chischtebrüeder gits zwo Müglechkeite», nimmt dr Langebärger z’Trom uf. Entwäder hocket me d’Strof ab oder mi macht es Begnadigungsgsuech a d’Regierig. Die leit das Gsuech de am Kantonsparlamänt mit der entsprächende Empfählig zur Abstimmig vor.

I üsem Fall – wo mir drüber bestimme – würdi vorschloh, dr Chäller vorzitig z’entloh. Die andere hei glachet über das Plädoyer vom Langebärger u hei sim Vorschlag zuegstimmt. Am Abe verzellt dr Franz die Gschicht no sir Lisa. Die het glachet u het gseit: «Bisch nid ou echli froh, dass vorzitig entloh worde bisch? Was meinsch we si di nid hätti wölle la gah?»

«Öppis andersch isch mir no düre Chopf», umgeit dr Franz e Antwort. «Dr Langebärger het sicher rächt, wenn är mir Muet macht witer ds zieh. Villicht han i di Schicksal vo dene Mönsche, wo bi mir gschaffet hei, würklech z noch a mi lo häre cho. Aber für mi sis äbe Mönsche gsii, wo dür ihres Schicksal si zeichnet worde. Chum eine i dr eigete Familie ufgwachse, hei si d’Rüüchi vom Läbe früech müesse erfahre. I ha nüt andersch probiert, weder di Lüt z’verstoh u ne wie Mönsche z’begägne. Dass di einte oder andere soviel über ihres Läbe brichtet hei, het mir zeigt, dass es ihne wohl isch gsii i dr Gärtnerei.

Mir isch di Arbeit nid verleidet. Hätti di neui Stell nid übercho, so wäri no lenger da blibe, bis mir öppis andersch hätti gfunge gha.» «I gloube, du hesch es guet gmacht», seit d’Lisa drufache. U zämethaft luege si i di klari winterlechi Mondschiin-Nacht use. Übers Moos wandere ihri Blicke über d’Hügle u bis zum Horizont, wo im Tagesliecht albe Bärneralpe übere grüsse. I die Richtig, wo ihre nächscht Arbeitsort u dermit ou ihri Zuekunft ligt.