Ds Lorenzi
Ds Lorenzi
Text: Erika Wiedmer-Mani
Dr Vater vom Bueb isch e Italiener gsy, wo am Buu vor Lötschbärgbahn mitgschaffet het, u sy Mueter d Tochter vomene italienische Buumiischter, wo mit syr grosse Familie z Frutige gläbt het. Wo Lorenz öpe vieri isch gsy, isch är mit syne Eltere uf Italie zoge. Zersch hets usgseh, als ob die jungi Familie im Süde ihres Glück würdi finde, aber de isch Lorenz’ Mueter chrank worde u gstorbe. Uf das achi het dr Vater Giovanelli dr Lorenz uf Frutige zu de Grosseltere bracht – u isch due für ging us em Läbe vo sym Bueb verschwunde. Lorenz het vo denn a syr Läbtig nie meh über Mueter oder Vater gredt, grad eso, als ob er si us sym Gedächtnis
gstriche hetti. So isch dä Bueb also bi syne Grosseltere u zwone Tante ufgwaggse, u di hii «ds Lorenzi», wi em gly emal aller gsiit hii, guet behüetet u öpe o chly vergwendt. Mit achti het Lorenz äs Gschenk übercho, wo vo itz a sys Läbe zumene grosse Tiil mitbestimmt het: äs Schwyzerörgeli. Das Örgeli het Lorenz sofort i ds Härz gschlosse, är het sig ds Spile druffe sälber bybracht u äs isch sys Liebschte worde, woner het gha. Scho ir Schuelzyt het Lorenz aagfange,
mit anderne Musikante zäme z spile. Für Handorgelemusig z lose het är mengisch lengi Wäga uf sig gnoh: So isch er zum Byspil z Fuess vo Frutige uf Rychebach u umi zrugg, für emne Handörgeler ga zuezlose, wo amne Theateraalass gspilt het.
Als Siebzähjehrige het är due sy erschti Kapälä gründet, wo äs Läbä lang mit sym Namä isch verbundä gsy: d Kapälä «Alpengruss Frutigen». Lorenz het e Lehr gmacht, het gschaffet, mit vierezwenzgy ds Lauber Hedi ghürate u isch Vater vo säggs Chind worde – aber näb all däm isch är ging syr grosse Lydeschaft nachiggange: dr Ländlermusig. Scho i junge Jahre het är mit bekannte Musikante us dr ganze Schwyz zäme gspilt u isch drum wyt umacho. I de Jahr vom Zweite Wältchrieg het är sy Familie sogar als Bruefsmusiker drdürbracht. Allerdings isch ds Musigmache kis Zuckerschläcke gsy: «Vom Namittag am Zwü bis am nägschte Morge am Sibni im
nä Lokal z spile, das het gsundi Nature bbrucht. Iina, wo da nume äso Pousemusig het welä mache, dä isch gschyder dahiime bblibe», het Lorenz speter iis gsiit. Lorenz het gly iis o iigeti Stück aafah spile, im ganze sys über 240 Stückleni, won är komponiert het, notabene ohni chöne Note zläse oder zschrybe.
Dr Tag het für Lorenz zwenig Stunde gha für all das, won är het welle mache.
Ging umi ä Frische
D Lüt, wo näb ihm i syr Kapälä gspilt hi, si ging umi echly anderi gsy: Ihm isch es wichtig gsy, nüje Schwung i sy Musig z bringe u das het är am beschte chöne, wen är mit verschiedene Musikante gspilt het. Lorenz het emal gsiit: «Äso Jahre mit de Glyche spile, das git ä Rutinä, u di würd eso perfekt, dass ds Musiglose uf ds mal gar net meh schön isch. We mä ging ä Frische het, muess mä sig umi frisch zämenäh, es het jede si Iigenart u uf die muess me sig konzentriere. Eso wird das Züg intressant – u mier isch es um das ggange.»
Emal isch Lorenz es paar Wuche i ds Graubünde ga schaffe bim Hans Fischer, wo e Transportfirma gha u sälber o Musig gmacht het. Am Tag isch Lorenz dert als Ushilfschauffeur underwägs gsy u am Aabe oder besser gsiit di ganzi Nacht dür si di zwe Vollbluetmusikante de zäme de Churer Ländlermusiglokal nachi u hii ufgspilt. D Zuehörer sy begeischteret gsy, ned zletscht, wil di zwe Musikante o näbscht der Musig überuus unterhaltsam si gsy. Weniger begeischteret vo dere Sach isch aber d Frou vom Hans Fischer gsy: Für die isch es nemme z ertrage gsy, dass ihre Maa sig mit em Lorenz jedi Nacht dür d Beize ghandorgelet het, u so het si ihm es Ultimatum gstellt: «Entwäder giit dä Giovanelli oder de gaan i.» Dr Fischer Hans het sig für sy Frou entschidä, u so isch Lorenz umi zrugg i ds Bärner Oberland.
Dr Tag het für Lorenz zwenig Stunde gha für all das, won är het welle mache. So het er miischtens o d Nacht derzue gnoh, u we syner Musigkollege nach eme Engagement gärn öpe hiim i ds Bett hii welä, het Lorenz guet no irgendwo ire Beiz chöne zuechihaa, d Orgela umi uuspacke u no emal iina oder zwe spile. Drfür het är de albe unterwägs, wen er müed isch worde, im Outo es Nückli gnoh. Das het de chöne sy, wos het wele, u äso isch es vorcho, dass sy Frou, ds Hedi, wo ned het chöne Outo fahre, halt e Viertelschtund näbe ihrem schlafende Maa im Outo het müesse warte, obwohl ds Bett dahiime nume no füf Minute furt wer gsy… Lorenz het näbem Musiziere wie gsiit d Lüt chöne unterhalte u isch no hüt bekannt als Schlitzohr: Emal isch är mit syr Kapälä amne Ort ga spile u het us unbekannte Gründ ki Bassgyger derby gha. Bim Abrächne het dr Wirt zwar d Musig grüehmt, aber sig beklagt, dass ki Bassgyger sygi drby gsy. Wo dr glych Wirt Lorenz’ Kapälä äs nägschts Mal engagiert het, het Lorenz due nume vier Bassgyger häre gschickt, wo nüt vor Sach gwüsst hii u sig zäme mit em Wirt verwunderet d Uuge gribe hii, wo si im Restaurant sy aacho. Wo sig druf achi dä Wirt bim Lorenz het beschwert, hiigi dä nume gsiit: «Itz gsehsch iis, was die Bassgyger wärt sy!» Näbe dr Musig het sich Lorenz o für Outo interessiert, hets speter bis zum FIS-Schisprungrichter bbracht, ohni je sälber über ne Schanze gsprunge z sy, u schliesslig isch no ds Armbruschtschiesse sys grosse Hobby worde. Bim Lorenz hets nume «ganz oder gar nüt» ggäh u drum het är alls, won är het aapackt, mügligscht bis zur Perfektion welä bringe.
Ä Red zum Sächzgischte
Am 18. März 1975 isch Lorenz sächzgi worde. Zu däm Aalass het ihm si Musikantekamerad, dr Turi Brügger, wo sälber e grosse Miischter isch gsy i sym Fach, uf em Höchst a Metsch ob Frutige es Geburtstagsfescht organisiert. Viil vo dene Musikante, wo je mit em Lorenz hii gspilt, sy dert derby gsy. Es isch gmusiget worde u gfeschtet, u irgendwenn het Lorenz a ds Glas gchlopfet, aller aawäsende Musikante vorgstellt u es paar Wyshiite zum Beschte ggäh, wo no hüt ned ganz dernäbe sy: «I darf jedem, wo mit mier zäme gspilt het, das Zügnis usstellä, dass är suber u korräkt uufträte isch. Das isch dr erscht Ydruck u dä zellt, u dr letscht Tanz muess besser ga weder der erscht u das git ds Tüpfli uf en i un eso hii miers ging gwunä», het er gsiit. «De sötte mier üsne Vorfahre ihri Sach würdige u pflege, ned zvil vervollkommne, wil we z viil vervollkommnet würd, so chunnts äso use, dass me net meh wiis, was es isch. Hüt spile di Bursche eso perfekt, äs probiert ä jeda ja um ds Gottswille ned sövel näb dr Zyle, süsch chönnti d Wält zäme kiä, drby isch doch das glych – Früüd mache muess es iihm! Drum sägen i, tüet myner Tänzleni eso spile, dass me net muess Chraft aawende. Sobald me muess piischte derzue, so chunnts erschtens net meh schön u wes net meh schön isch, so isch es o ned meh schön z lose», het är sig i ds Füür gredt.
Zum Schluss vo syre Aasprach het Lorenz no a di alte «Houdägä» erinneret, Musikante, wo o mit ihm gspilt hii, aber bereits gstorbe sy. Niemer het denn denkt, dass es im Jahr druuf o ihn würdi priiche. Aber im Oktober 1976 isch Lorenz nach churzer, schwerer Chrankhiit gstorbe. Vergässe aber, nii, vergässe het me ne o i
de letschte fasch vier Jahrzähnt ned: I syr Musig läbt «ds Lorenzi» nämli bis hüt wyter!